Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα

Γενναίοι και Ελεύθεροι. Αμερικανοί Φιλέλληνες και ο «ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων» (1776-1866)
Έκθεση στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη
Επιμελήτρια: Μαρία Γεωργοπούλου
25 Μαΐου - 19 Δεκεμβρίου 2021
 

Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, ένα θέμα κυρίαρχο ανάμεσα στις σημαντικές συλλογές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών σπουδών στην Αθήνα διοργανώνει έκθεση για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό. Για τη Γεννάδειο, μια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη με αντικείμενο την Ελληνική ιστορία που ανήκει σε ένα σπουδαίο αμερικανικό ίδρυμα που έχει διακριθεί στη μελέτη της Ελλάδας από το 1881, η διακοσιετηρίδα είναι μια μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσει τις σχέσεις και διασυνδέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του αιώνα των επαναστάσεων. Η έκθεση, η οποία θα είναι διαθέσιμη και στο διαδίκτυο, βασίζεται σε σπάνιο αρχειακό υλικό από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, καθώς και σε πίνακες ζωγραφικής και φιλελληνικά αντικείμενα, από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα.
Τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών, που αποτυπώνονται και στον Ύμνο της Ελευθερίας του Δ. Σολωμού.

Γκαρδιακά χαροποιήθη
και του Βάσιγκτον η γη, 
και τα σίδερα ενθυμήθη
που την έδεναν και αυτή. 

Οι συλλογές της Γενναδείου για το '21 περιέχουν εξαιρετικά σπάνιες εκδόσεις, φυλλάδια, απομνημονεύματα, εφημερίδες, αρχειακό υλικό, χαρακτικά, ταξιδιωτικά έργα, χάρτες, ποιήματα και σχολικά βιβλία και αποτελούν γνωστές πηγές για την Ελληνική Επανάσταση και τον Φιλελληνισμό. Η έκθεση εμπλουτίστηκε ακόμη με δάνεια από: την Εταιρεία Ελληνισμού και Φιλελληνισμού, τη Συλλογή του Μιχάλη και της Δήμητρας Βαρκαράκη, τα Αρχεία της Σχολής Χιλλ, τα Αρχεία της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα Διπλωματικά και Ιστορικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών και τον κύριο Κωνσταντίνο Αρνιακό.

Συγκινημένοι από την εξέγερση των Ελλήνων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, οι Αμερικανοί φιλέλληνες πυροδότησαν το δημόσιο αίσθημα και τη συμπάθεια υπέρ της Ελλάδας, συγκέντρωσαν χρήματα και προμήθειες για να βοηθήσουν τον αγώνα και πίεσαν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους να αναγνωρίσουν την ελληνική ανεξαρτησία. Η έκθεση επικεντρώνεται στη δράση μεμονωμένων ατόμων για να αναδείξει το εύρος της αμερικανικής υποστήριξης του αγώνα των Ελλήνων αλλά και τις επιπτώσεις του κινήματος του Φιλελληνισμού στην εξέλιξη του νέου Ελληνικού κράτους.

Ο Αδάμαντιος Κοραής αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του Αμερικανικού έθνους Thomas Jefferson. Το Μάιο του 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απηύθυνε έκκληση των Ελλήνων επαναστατών για αναγνώριση και υποστήριξη από την Αμερική στον νεαρό καθηγητή Edward Everett πρώτο κάτοχος της έδρας Ελληνικών Elliot στο Χάρβαρντ. Ο Νεοϋορκέζος Γεώργιος Τζάρβις έγινε αντιστράτηγος στις ελληνικές δυνάμεις, γνωστός ως «Καπετάν Ζέρβος», ενώ ο νεαρός γιατρός Samuel Gridley Howe ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824 και υπηρέτησε ως επικεφαλής χειρουργός του ελληνικού στρατού. Κομιτάτα Αμερικανών Φιλελλήνων στη Νέα Υόρκη, τη Φιλαδέλφια και τη Βοστώνη έστειλαν σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα και διέσωσαν ορφανά ελληνόπουλα στις ΗΠΑ. 

Η εκπαιδευτική δράση προτεσταντών ιεραποστόλων στην Ελλάδα τροφοδότησε τα ελληνικά σχολεία με πολύτιμα εγχειρίδια μεταφρασμένα από τα αγγλικά, ενώ το επιτυχημένο σχολείο που ίδρυσε ο αιδεσιμότατος John J. Hill και η σύζυγός του Frances στην Αθήνα εξακολουθεί να λειτουργεί ως σήμερα (Σχολή Χιλλ). 

Η έκθεση διερευνά, επίσης, το ρόλο που έπαιξε το δουλεμπόριο, όπως το βίωσαν οι Αμερικανοί Φιλέλληνες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, στη διαμόρφωση της σκέψης για την χειραφέτηση των σκλάβων στις Ηνωμένες Πολιτείες αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο ενός διάσημου γλυπτού, της Ελληνίδας σκλάβας του Αμερικανού γλύπτη Hiram Power, στο διάλογο μεταξύ Βορείων και Νοτίων σχετικά με την δουλεία.

Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «ΗΠΑ & Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας», και από τον Επίτροπο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης Κώστα Constantine.

Διάλεξη «Παγκόσμια Ελλάδα: Μια ιστορία»
Γεννάδειος Σχολή
Πέμπτη 7 Οκτωβρίου 2021
με ομιλητή τον Δρ. Frankopan

Η Δρ. Μαρία Γεωργοπούλου, Διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, και ο Ανδρέας Ζομπανάκης, Πρόεδρος του Συμβουλίου Επιτρόπων της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, είναι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουν ότι ο Δρ. Peter Frankopan θα είναι ο πρώτος ομιλητής στην Ετήσια Σειρά Διαλέξεων προς τιμήν της Θάλειας Ποταμιάνου, διαλέξεις που επικεντρώνονται στην επιρροή του ελληνικού πολιτισμού.  

Ο Δρ. Frankopan είναι Καθηγητής Παγκόσμιας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου είναι, επίσης, Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινής Έρευνας «Σταύρος Νιάρχος». Είναι παγκοσμίου φήμης ιστορικός και βραβευμένος συγγραφέας και θα παρουσιάσει το θέμα «Παγκόσμια Ελλάδα: Μια ιστορία». Θα εξετάζει το ρόλο που διαδραμάτισαν η Ελλάδα, ο ελληνικός πολιτισμός, η λογοτεχνία και η γλώσσα κατά τη διάρκεια περισσότερων από δυόμισι χιλιετιών. Αντί να διερευνήσει τα επιμέρους αυτά ζητήματα στο οικείο και περιορισμένο πλαίσιο της Μεσογείου, θα τα εξετάσει από μια παγκόσμια προοπτική, επιτρέποντας έτσι όχι μόνο μια καλύτερη κατανόηση της παγκόσμιας ιστορίας, αλλά και της ίδιας της Ελλάδας.

Ο Δρ. Frankopan είπε: «Χαίρομαι ιδιαίτερα που προσκλήθηκα να κάνω την πρώτη από τις διαλέξεις «Θάλεια Ποταμιάνου». Η Αμερικανική Σχολή και η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη χαίρουν μεγάλης αναγνώρισης ανά τον κόσμο και έτσι είναι για μένα τιμή και προνόμιο. Είμαι ενθουσιασμένος που θα δώσω την πρώτη ομιλία στην Αθήνα τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους και, στη συνέχεια, στις ΗΠΑ την άνοιξη του 2022». 

Το πρόγραμμα θα καταστεί εφικτό χάρις στη γενναιόδωρη χρηματοδότηση δεκαετούς διάρκειας του Φωκίωνα Ποταμιάνου, Επιτρόπου της Βιβλιοθήκης. Ο κος Ποταμιάνος αφιερώνει αυτή τη σειρά διαλέξεων στη μνήμη της γιαγιάς του, μιας διακεκριμένης Ελληνίδας γιατρού, ακαδημαϊκού και φιλανθρώπου. Ο κος Ποταμιάνος επεσήμανε τα εξής: «Είναι μεγάλη μου χαρά που εγκαινιάζεται η σειρά διαλέξεων «Θάλεια Ποταμιάνου» με παρουσιάσεις στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ από τον Δρ. Frankopan. Το έργο του, που τοποθετεί το ρόλο της Ελλάδας στο χώρο του πολιτισμού σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο, βρίσκεται στο επίκεντρο του σκοπού των διαλέξεων αυτών και σχετίζεται ιδιαίτερα με τη σύγχρονη Ελλάδα που συνδέεται, για μία ακόμη φορά, με το σύγχρονο Δρόμο του Μεταξιού». 

Η Δρ. Γεωργόπουλου δήλωσε: «Είμαι ενθουσιασμένη που για την πρώτη από τις διαλέξεις μας «Θάλεια Ποταμιάνου» η τολμηρή σκέψη του Δρ. Frankopan θα εξερευνήσει ένα τόσο ενδιαφέρον θέμα: την ιστορία της Ελλάδας από μια παγκόσμια προοπτική».

Ο κος Ζομπανάκης, με τη σειρά του, είπε: «Ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Γενναδείου Βιβλιοθήκης ξεκινά, καθώς συνεχίζουμε -με γοργούς ρυθμούς- να επεκτείνουμε το πρόγραμμα μας διαλέξεων, εκθέσεων και διαδικτυακών σεμιναρίων πέρα από τα σύνορα  της Αθήνας. Ο Δρ. Frankopan είναι ο πιο ταιριαστός για να εγκαινιάσει τη νέα ετήσια σειρά διαλέξεων προς τιμήν της Θάλειας Ποταμιάνου».

Λίγα Λόγια για την Ετήσια Σειρά Διαλέξεων «Θάλεια Ποταμιάνου» 

H Ετήσια Σειρά Διαλέξεων προς τιμήν της Θάλειας Ποταμιάνου, με κεντρικό άξονα την επιρροή που ασκεί ο ελληνικός πολιτισμός, καθιερώθηκε τον Ιούνιο του 2020 και επιδιώκει να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον που θα προσελκύσει τόσο την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και το ευρύτερο κοινό στους κόλπους της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. 

Κάθε χρόνο θα επιλέγεται ένας διακεκριμένος, παγκοσμίου φήμης ερευνητής, προκειμένου να διεξάγει έρευνα και να αναπτύσσει προγράμματα πάνω σε κάποιο θέμα σχετικό με τις συλλογές της Γενναδείου. Η έρευνα θα κορυφώνεται με την πραγματοποίηση, τουλάχιστον, τριών ετήσιων δημόσιων διαλέξεων. Αυτές θα λαμβάνουν χώρα στο αμφιθέατρο της Αμερικανικής Σχολής Cotsen Hall στην Αθήνα και στις ΗΠΑ,  σε ημερομηνίες και τοποθεσίες που θα ανακοινώνονται σε εύλογο χρόνο. Οι ομιλίες αυτές θα συνοδεύονται από δημοσιεύσεις, podcasts και άλλο επικοινωνιακό υλικό με σκοπό να μεγιστοποιηθεί η διάδοσή τους. 

Λίγα λόγια για τον Δρ. Peter Frankopan

Τα ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα του Peter Frankopan σχετίζονται με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ανατολικής Μεσογείου, της Ρωσίας, της Μέσης Ανατολής, της Κεντρικής Ασίας και της Κίνας. Το βιβλίο του The First Crusade: The Call from the East (Η Α΄ Σταυροφορία: Το Κάλεσμα από την Ανατολή) εξετάζει τις Σταυροφορίες όχι από την οπτική της λατινικής Δύσης, αλλά της Κωνσταντινούπολης και του Βυζαντίου. Το TLS χαρακτήρισε το βιβλίο αυτό «ως τη σημαντικότερη συνεισφορά στην επανεξέταση της προέλευσης και της πορείας της Α΄ Σταυροφορίας για μια ολόκληρη γενιά». Στη συνέχεια, ο Peter Frankopan μετέφρασε την Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής (Penguin Classics, 2009), έργο που αποτελεί πιθανότατα τη διασημότερη βυζαντινή ιστορία.
 
Το βιβλίο του The Silk Roads: A New History of the World (Οι Δρόμοι του Μεταξιού: Μία Νέα Ιστορία του Κόσμου) χαρακτηρίστηκε «εξαιρετικό» από τους Sunday Times και “όχι μόνο ως το σημαντικότερο βιβλίο ιστορίας εδώ και χρόνια, αλλά ως το σημαντικότερο εδώ και δεκαετίες» από την Berliner Zeitung. Ως ευπώλητο των New York Times, έχει κατακτήσει τα charts που αφορούν σε βιβλία ιστορίας σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ινδίας και της Κίνας. Του απονεμήθηκε ο τίτλος ‘Βιβλίο Ιστορίας της Χρονιάς’ από το Daily Telegraph και θεωρήθηκε ως ένα από τα καλύτερα βιβλία της δεκαετίας 2010–2019 από τους Sunday Times. 

Το πρόσφατο βιβλίο του The New Silk Roads: The Present and Future of the World, (Οι Νέοι Δρόμοι του Μεταξιού: Το Παρόν και το Μέλλον του Κόσμου) είναι μια «αριστοτεχνική χαρτογράφηση μιας νέας παγκόσμιας τάξης» (Evening Standard). Το 2019 απονεμήθηκε στον Δρ. Frankopan το Βραβείο Carical για τις Κοινωνικές Επιστήμες στην Ιταλία, ενώ την ίδια χρονιά κέρδισε το διεθνούς κύρους βραβείο Calliope στη Γερμανία. 

Ο Δρ. Frankopan εργάζεται ως σύμβουλος κυβερνήσεων και διαφόρων οργανισμών σε θέματα που αφορούν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, συμπεριλαμβανομένων των UNIDO, UNESCO, της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Γράφει τακτικά στον τοπικό και διεθνή τύπο για την ιστορία και τη σημασία της για την κατανόηση του κόσμου γύρω μας. 

Το 2019, το περιοδικό Prospect τον ανακήρυξε έναν «από τους 50 κορυφαίους στοχαστές στον κόσμο». Είναι μέλος της Βασιλικής Ιστορικής Εταιρείας, της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας, της Βασιλικής Ασιατικής Εταιρείας, της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας, του Βασιλικού Ανθρωπολογικού Ινστιτούτου και της Βασιλικής Εταιρείας των Τεχνών. Είναι Πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας Ασιατικών Υποθέσεων από το 2020.

Επισκεφτείτε το site της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα για όλες τις λεπτομέρειες. 

Διαβάστε επίσης